الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة - الاجتهاد و التقلید (کتاب)« الغاية القصوى» مشتمل بر تعليقه‌هاى فقهى آيت الله سید تقی طباطبایی قمی بر كتاب عروه الوثقی در بخش اجتهاد و تقلید است. اين كتاب به كوشش شیخ غالب السیلاوی در سال ۱۴۲۴ ق به چاپ رسيد. ۱ - ساختار كتاب طبق روش مرسوم تعليقه نگارى در كتب فقهى، مؤلف مسائل عروه الوثقی را در بالا ذكر مى‌كند و در ذيل آن نظرات استدلالى خويش را مطرح مى‌نمايد. در مجموع ۷۲ مسئله در باب اجتهاد و تقليد ذكر شده است. مؤلف، از كتب روايى و تفسيرى متعددى از جمله وسائل الشیعه بهره جسته است. [۱]
الغاية القصوى فی التعلیق علی العروة الوثقی، سيد تقى طباطبايى قمى، ج۱، ص ۵.
۲ - گزارش محتوا مؤلف، به تفصيل در باره اجتهاد و مسائل آن بحث كرده و ۱۱ سؤال و نكته را مورد بررسى قرار داده است: آيا كسى كه به ملكه اجتهاد دست يافت مى‌تواند تقليد كند؟ آيا چنين شخص مى‌تواند مرجع تقلید قرار گيرد، آيا مى‌تواند امور مربوط به قضاوت و حسبه را بر عهده گيرد، آيا تجزى در اجتهاد جايز است؟ آيا مجتهد متجزى مى‌تواند در حوزه تخصص خود از ديگرى تقليد كند؟ آيا مى‌تواند در حوزه تخصصى خود مرجع تقليد ديگران باشد؟ آيا مجتهد متجزى مى‌تواند متصدى امور قضاوت و حسبه باشد؟ آيا كسى كه به ملكه اجتهاد رسيده است مى‌تواند به احتياط عمل كند يا فقط بايد از رأى خود پيروى نمايد؟ در پايان نظر خود را چنين بيان مى‌كند كه اجتهاد يك واجب عقلى تخييرى است و لذا مى‌تواند در عين اينكه به ملكه اجتهاد دست يافته است هم‌چنان تقليد كند. [۳]
الغاية القصوى فی التعلیق علی العروة الوثقی، سيد تقى طباطبايى قمى، ج۱، ص۷ .
بحث مبسوطى نيز در باب تقلید و معناى آن ايراد كرده و چهار دليل براى لزوم و جواز تقليد بيان مى‌كند. در باب جواز تقليد از مجتهد ميت، وى ابتدا صور مختلف مسئله را تشريح مى‌كند و پس از آن به يكى از اين صورت‌ها تمايل نشان مى‌دهد. [۴]
الغاية القصوى فی التعلیق علی العروة الوثقی، سيد تقى طباطبايى قمى، ج۱، ص۲۳ .
مؤلف، بيان مى‌كند اخباریون و اهل سنت تقليد از ميت را مطلقاً جايز مى‌دانند چه به صورت ابتدايى و چه به صورت بقاء بر تقليد. اما اكثر اصوليون در اين مسئله تفصيل داده‌اند. اكثر آنان تقليد ابتدايى را جايز نمى‌دانند; اما در مورد بقاء بر تقليد نيز عده‌اى به صورت مطلق جايز دانسته‌اند و برخى تفصيل قائل شده‌اند. وى هم‌چنين قول ديگرى را مطرح كرده است كه: بقاء، در برخى مسائل واجب و در برخى حرام است. مؤلف در ادامه، به تفصيل ادله جواز يا عدم جواز تقليد از مجتهد ميت را نقد و بررسى مى‌كند. خود مؤلف در اين باب به تفصيل قائل است و رأى شخصى ابراز نكرده است. از ديگر مباحث كتاب بحث در عدالت مجتهد است; مؤلف بحث عدالت را ذيل دو مقام بررسى مى‌كند: ماهيت عدالت، و علامات تشخيص عدالت. [۵]
الغاية القصوى فی التعلیق علی العروة الوثقی، سيد تقى طباطبايى قمى، ج۱، ص۹۲ .
۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |